معرفی تفسیر السراج المنیر

شناسنامه تفسیر

نام معروف: السراج المنیر
مؤلف: محمدبن محمد خطیب شربینی
وفات: ۹۷۷ ق
مذهب: شافعی
تاریخ تألیف: ۹۶۱ ق
تعداد مجلدات: ۴ جلد
مشخصات نشر: بیروت، دار المعرفة، بر اساس چاپ مطبة امیریة، ۱۲۹۹ق، قطع وزیری.
 

معرفی مفسر و تفسیر

شمس الدین محمد شربینی قاهری، معروف به خطیب شربینی، از علما و مفسرین قرن دهم شافعیه است که افزون بر تألیف چند کتاب فقهی و اعتقادی به ارائه تفسیری دست زده که به گفته وی، پاسخگوی زمانش باشد. وی می گوید: هر مفسری در زمان خود لازم است تفسیری بنگارد که مورد نیاز باشد و ویژگی های مخاطبین خودش را داشته باشد و شبهات را مورد توجه قرار دهد.
 
شربینی، در مقدمه کوتاه تفسیر تأکید می کند که: من در این مجموعه، تفسیری نوشتم که میانه راه تفاسیر مبسوط و موجز باشد؛ نه آن چنان باشد که خواننده را خسته کند و نه آنچنان که خواننده را سردرگم کند. تنها به بهترین گفته ها و بیان کلمات و اعراب مورد نیاز بسنده کردم و درازگویی در ادبیات را روا ندیدم. از این رو، بحث های قرائت و ادبیات را به کتاب های خودش ارجاع می دهم و به اندکی از بحث اشاره کرده و از تفصیل و یادکرد مستند آن خودداری خواهم کرد.
 
شیوه پرداخت و چینش بحث در تفسیر، همانند اکثر تفاسیر است که از اسم سوره، مکی و مدنی و عدد آیات، کلمات و حروف آن شروع می گردد. به توضیحاتی مختصر در این موضوعات می پردازد. سپس قسمتی از آیه را آورده و آن گاه، مباحث بیانی و نکات تفسیری را طرح می کند.
 
روش شربینی در تفسیر، چنین است که به اقوال مشهور اکتفا می کند. بیش از بحث های جنبی و استطرادی، تبیین و تشریح خود آیات را در نظر می گیرد و به آن اهمیت می دهد. به روایات با حساسیت و نگرش نقادانه چشم می دوزد، گرچه روایات ضعیف و اسرائیلی را هم نقل می کند. اعتقاد فراوانی نسبت به تفسیر فخررازی دارد و از وی، در جای جای تفسیر نقل میکند. از معتقدان به تناسب آیات است. بحث های موضوعی، همچون مباحث فقهی، کلامی و تاریخی را متناسب با حجم کتاب، در ذیل آیات مربوطه طرح می کند.
 
منبع: شناخت نامه تفاسیر، سید محمدعلی ایازی، چاپ اول، نشر علم، تهران، 1393ش، صص 736-735